พูดถึงแบคทีเรีย หลายคนอาจนึกถึงเรื่องการติดเชื้อ เจ็บป่วย หรือก่อโรค ซึ่งหลายคนอาจยังไม่รู้ว่า จริง ๆ แล้วแบคทีเรียก็ยังมีประโยชน์ต่อร่างกาย อย่างเช่น แบคทีเรียในลำไส้ มีบทบาทสำคัญต่อสุขภาพไม่แพ้การออกกำลังกายหรืออาหารที่ทานทุกวัน ลำไส้ของเรามี Microbiome ซึ่งก็คือสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กจำนวนล้านล้านตัว ซึ่งมีทั้งแบคทีเรียดีและไม่ดี เพราะการที่มีแบคทีเรียก่อโรคมากเกินไปก็สามารถทำให้เกิดอาการท้องอืด ท้องเสีย ลำไส้แปรปรวน และระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอได้ ในบทความนี้เรามาทำความรู้จักสาเหตุของแบคทีเรียไม่ดีในลำไส้ อาการที่สังเกตได้ วิธีรักษาแบคทีเรียในลำไส้ วิธีปรับสมดุลลำไส้ด้วยอาหาร และอาหารเสริมที่มีโปรไบโอติก รวมถึงคำแนะนำสำหรับผู้ที่สนใจดูแล gut microbiome ของตัวเองให้แข็งแรงอย่างถูกวิธี ว่าเราควรดูแลตัวเองอย่างไรบ้าง
ลำไส้มีแบคทีเรียไม่ดีมากเกินไป จะมีอาการเป็นอย่างไร
เมื่อมีลำไส้มีแบคทีเรียไม่ดีมีมากเกินไป จะทำให้เกิดความไม่สมดุลในระบบย่อยอาหาร อาการที่สังเกตได้ง่าย ๆ คือ ท้องอืด ท้องผูกสลับท้องเสีย หรือลำไส้แปรปรวน บางรายอาจมีอาการเหนื่อยง่าย ผิวหมองคล้ำ หรือภูมิคุ้มกันต่ำ เพราะแบคทีเรียในลําไส้ใหญ่ ความสัมพันธ์กับทั้งสมองและระบบภูมิคุ้มกันนั่นเอง
สาเหตุของแบคทีเรียไม่ดีในลำไส้
ก่อนอื่นเรามาดูกันก่อนว่าแบคทีเรียในลำไส้ มีอะไรบ้าง โดยหลัก ๆ แบ่งเป็นกลุ่มที่ดี เช่น Lactobacillus และ Bifidobacterium ช่วยย่อยอาหาร ผลิตกรดไขมันสายสั้น และเสริมภูมิคุ้มกัน ส่วนกลุ่มแบคทีเรียก่อโรค เช่น Clostridium และ Escherichia coli บางสายพันธุ์ ซึ่งสาเหตุของการเกิดแบคทีเรียที่ไม่ดีในลำไส้มาจากหลายปัจจัย เช่น การกินอาหารแปรรูป น้ำตาลและไขมันสูง การใช้ยาปฏิชีวนะซ้ำ ๆ รวมทั้งความเครียด การนอนไม่หลับ พักผ่อนไม่เพียงพอ หรือโรคเรื้อรัง สิ่งเหล่านี้ก็ทำให้ gut microbiome เสียสมดุล และแบคทีเรียไม่ดีเติบโตเกินไปได้
การอักเสบในลำไส้เกิดจากอะไร
เมื่อมีแบคทีเรียก่อโรคมากเกินไป ก็มักทำให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่นการอักเสบในลำไส้ จากการที่แบคทีเรียในลำไส้ที่เสียสมดุล จนทำให้จุลินทรีย์บางชนิดผลิตสารพิษ ทำให้เยื่อบุลำไส้ระคายเคือง และกระตุ้นให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง ทำให้มีอาการท้องอืด อาหารไม่ย่อย และปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ตามมา
SIBO หรือภาวะลำไส้เล็กมีแบคทีเรียมากเกินไป คืออะไร
SIBO หรือ Small Intestinal Bacterial Overgrowth เป็นภาวะแบคทีเรียเกินในลำไส้เล็ก โดยเฉพาะแบคทีเรียที่ควรอยู่ในลำไส้ใหญ่ ซึ่งทำให้กระบวนการย่อยอาหารผิดปกติ แบคทีเรียไม่ดีเหล่านี้จะไป ย่อยคาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน ก่อนที่ร่างกายจะดูดซึมได้เต็มที่ ทำให้เกิดแก๊สในลำไส้ ท้องอืด ท้องเสีย หรือบางคนอาจมีท้องผูกร่วมด้วย รวมทั้งยังทำให้ร่างกายขาดสารอาหารสำคัญ อย่างเช่น วิตามิน B12 เหล็ก หรือกรดไขมันจำเป็น และอาจทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังในลำไส้เล็ก ลามไปถึงติดเชื้อแบคทีเรียในลําไส้ เกิดจากการที่ไม่ได้รับการดูแลภาวะนี้ให้หาย ส่งผลต่อเนื่องไปที่ระบบภูมิคุ้มกัน และสุขภาพด้านอื่น ๆ เกิดความเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย และอาการทางเดินอาหารที่เรื้อรังได้อีกด้วย
วิธีปรับสมดุลแบคทีเรียในลำไส้
การปรับสมดุลลำไส้ คือ การรักษาสมดุลระหว่างแบคทีเรียดีและไม่ดีในระบบทางเดินอาหาร ซึ่งมีวิธีง่าย ๆ คือ เลือกกินอาหารที่มีใยอาหารสูง เช่น ผัก ผลไม้ และธัญพืช ลดอาหารแปรรูป และเสริม จุลินทรีย์ในลำไส้ด้วยโปรไบโอติกหรือพรีไบโอติก นอกจากนี้ควรพักผ่อนเพียงพอ ลดความเครียด และหลีกเลี่ยงการใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น เพื่อให้ลำไส้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อาหารที่ช่วยลดแบคทีเรียไม่ดีในลำไส้
อาหารที่ช่วยปรับสมดุลลำไส้ได้ดี และควรเลือกกิน ก็คือผักใบเขียว ธัญพืชไม่ขัดสี ผลไม้สด เช่น กล้วย แอปเปิล และผลไม้ตระกูลเบอร์รี นอกจากนี้อาหารที่มีจุลินทรีย์ เช่น กิมจิ เทมเป้ มิโสะ โยเกิร์ต และนมเปรี้ยวที่มีจุลินทรีย์ ก็เป็นสิ่งสำคัญที่ควรกินเพื่อช่วยเติมโปรไบโอติกให้ลำไส้ให้เหมาะสม และเสริมระบบภูมิคุ้มกันของเรา
อาหารเสริมช่วยปรับสมดุลลำไส้
อาหารเสริมปรับสมดุลลำไส้มีหลายรูปแบบ ทั้งโปรไบโอติกแบบเม็ด ผง แคปซูล หรือเครื่องดื่มเสริมจุลินทรีย์ เช่น โยเกิร์ตหรือนมเปรี้ยว โดยแต่ละชนิดจะเข้ามาเพิ่มแบคทีเรียดีในลำไส้ให้สมดุล ลดปัญหาท้องอืด ท้องเสีย และเสริมระบบภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ยังมีอาหารเสริมที่รวมพรีไบโอติก ที่เป็นอาหารชั้นดีของจุลินทรีย์ ช่วยให้โปรไบโอติกเติบโตได้ดียิ่งขึ้น อย่างเช่น Pro Plus Probiotic Yogurt จาก Butterfly Organic ซึ่งมีหลายสายพันธุ์จุลินทรีย์ดีพร้อมพรีไบโอติก เหมาะกับทุกคนที่อยากดูแลแบคทีเรียดีในลำไส้
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมวันนี้ เพื่อสุขภาพลำไส้ที่ดี
นอกจากการทานอาหารที่เหมาะสมและอาหารเสริมแล้ว การปรับพฤติกรรมประจำวันก็สำคัญมาก หลายคนเลือกหันมาออกกำลังกายสม่ำเสมอ เพราะจะช่วยกระตุ้นสมดุลแบคทีเรียในลำไส้ ทำให้ระบบย่อยอาหารดีขึ้น รวมทั้งสิ่งสำคัญไม่แพ้กันเลยก็คือการพักผ่อนให้เพียงพอ ลดความเครียด และดื่มน้ำให้เพียงพอ จะช่วยให้ลำไส้และการขับถ่ายดีขึ้นตามมา และควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น เพราะอาจทำลายจุลินทรีย์ดีในลำไส้ได้
โปรไบโอติก ยี่ห้อไหนดีสำหรับการปรับสมดุลลำไส้
สำหรับคนที่อยากปรับสมดุลแบคทีเรียในลำไส้ Butterfly Organic ก็มีผลิตภัณฑ์ที่บรรจุจุลินทรีย์ดีหลายสายพันธุ์ พร้อมพรีไบโอติกที่ช่วยเสริมอาหารให้โปรไบโอติกเติบโต ทำให้ gut microbiome สมดุล ลดอาการท้องอืด ท้องเสีย และเสริมภูมิคุ้มกัน ทุกวัยทานได้ ซึ่งอยู่ในรูปแบบที่พร้อมทานทั้งโยเกิร์ต โพร พลัส โยเกิร์ตพร้อมดื่ม นมเปรี้ยวโยเกิร์ตพร้อมดื่ม พร้อมด้วยรสชาติที่หลากหลายให้เลือกได้ตามชอบ ตอบโจทย์สำหรับคนที่ต้องการดูแลรักษาแบคทีเรียในลำไส้ แต่ก็อยากกินอะไรที่อร่อย ๆ ควบคู่กันไปด้วย
ยาฆ่าเชื้อแบคทีเรียในลำไส้มีอะไรบ้าง
เนื่องจากการติดเชื้อแบคทีเรียในลำไส้ เกิดจากแบคทีเรียไม่ดีมากเกินไป ในบางคนอาจจะต้องเข้าสู่กระบวนการรักษา โดยแพทย์อาจจ่ายยาปฏิชีวนะ เช่น Rifaximin หรือ Metronidazole เพื่อฆ่าเชื้อ แต่ควรใช้ภายใต้การดูแลแพทย์ เนื่องจากอาจมีผลข้างเคียงและลดแบคทีเรียดีในลำไส้ลง
ข้อดีข้อเสียของการรักษาด้วยยา vs. การรักษาด้วยอาหารเสริม
การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะจะช่วยลดแบคทีเรียไม่ดีในลำไส้ ได้รวดเร็ว แต่ก็อาจทำลายแบคทีเรียดีบางส่วนไปด้วย นอกจากนี้อาจมีผลข้างเคียงของยาปรับลำไส้ เช่น ท้องเสีย คลื่นไส้ หรือระบบย่อยอาหารแปรปรวน ในทางกลับกันการใช้อาหารเสริมโปรไบโอติก จะช่วยปรับสมดุลลำไส้อย่างค่อยเป็นค่อยไป มากกว่า ทานต่อเนื่องได้ และช่วยให้ gut microbiome แข็งแรง แต่ใช้เวลานานกว่า เมื่อเทียบกับการใช้ยา ซึ่งคนที่ต้องใช้ยาคือ เกิดภาวะติดเชื้อในลำไส้ การอักเสบ หรือมีอาการปวดท้องมากกว่าปกติ ที่ต้องพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยอย่างละเอียด
ราคาอาหารเสริมสำหรับลำไส้
ราคาอาหารเสริมปรับสมดุลลำไส้ ขึ้นอยู่กับชนิดและยี่ห้อ โดยมีราคาเริ่มต้นตั้งแต่หลักร้อยถึงหลักพันบาทต่อเดือน และขึ้นอยู่กับจำนวนสายพันธุ์และปริมาณจุลินทรีย์
โปรไบโอติก vs. พรีไบโอติก
หลายคนอาจยังสับสนว่าสองคำนี้ต่างกันอย่างไร ซึ่งพูดให้เข้าใจง่ายก็คือ โปรไบโอติก คือแบคทีเรียดีที่ช่วยสร้างสมดุลลำไส้ และเสริมภูมิคุ้มกัน ส่วนพรีไบโอติกเป็นอาหารของโปรไบโอติก โดยมีอยู่ในใยอาหารจากผัก ผลไม้ หรือธัญพืช การทานโปรไบโอติกควบคู่กับพรีไบโอติก จะช่วยเพิ่มจุลินทรีย์ ในลำไส้ ให้มีความสมดุล ทำงานเต็มประสิทธิภาพ ลดอาการท้องอืด ท้องเสีย และสนับสนุนระบบย่อยอาหารให้แข็งแรงยาวนานมากขึ้น
การรักษาแบคทีเรียในลำไส้และการปรับสมดุลลำไส้เป็นเรื่องสำคัญที่คนอยากมีสุขภาพต้องใส่ใจ โดยเริ่มตั้งแต่การเลือกอาหารที่มีใยอาหารและโปรไบโอติก ทานอาหารเสริมหรือผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ที่มีจุลินทรีย์ดี เช่น โยเกิร์ตที่มีทั้งโปรไบโอติกและพรีไบโอติกจาก Buttefly Organic รวมทั้งปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ทัั้งหมดนี้จะช่วยให้ gut microbiome สมดุล ลดแบคทีเรียก่อโรค และป้องกันการอักเสบ สร้างสุขภาพที่แข็งแรง ป้องกันโรค และเพิ่มคุณภาพชีวิตอย่างยั่งยืน เพราะสุขภาพลำไส้ที่ดีคือรากฐานของชีวิตที่มีพลัง อารมณ์ดี และแข็งแรงสำหรับคนทุกวัย
คำถามที่พบบ่อย เกี่ยวกับวิธีรักษาแบคทีเรียในลำไส้
ระยะเวลาอาการติดเชื้อแบคทีเรียในลำไส้มักอยู่ประมาณ 3 – 7 วัน ขึ้นกับชนิดของแบคทีเรีย และสุขภาพโดยรวม หากไม่มีโรคอื่นแทรกซ้อนที่ส่งผลกระทบต่อลำไส้ หากมีอาการรุนแรงหรือเรื้อรังควรพบแพทย์เพื่อตรวจและรับยาตามคำแนะนำ
อาการที่พบบ่อย ได้แก่ ท้องเสีย ท้องอืด ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน มีไข้ และบางครั้งอาจมีเลือดหรือมูกในอุจจาระ ทำให้ร่างกายขาดน้ำได้ หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม
อาหารที่ช่วยลดแบคทีเรียไม่ดีและช่วยปรับสมดุลลำไส้ที่ควรกิน ได้แก่ โยเกิร์ต นมเปรี้ยว พรีไบโอติก เช่น ใยอาหารจากผัก ผลไม้ ธัญพืช และสมุนไพรบางชนิด เช่น ขิง กระเทียม ช่วยต้านเชื้อและรักษาแบคทีเรียดีในลำไส้ได้
แบคทีเรียดีในลำไส้ใหญ่สามารถสร้างวิตามินหลายชนิด เช่น วิตามิน B12, B1, B2, B6 และวิตามิน K ซึ่งมีบทบาทสำคัญต่อการทำงานของระบบประสาท การแข็งตัวของเลือด และสุขภาพทั่วร่างกาย
